ه سال۱۸۰۱ میلادی ریو (معدنشناس) استاد معدنشناسی در شهر مکزیک ((سرب قهوهای )) را آزمایش کرد. سرب قهوهای یک کانی است که امروزه آن را به نام وانادینیت میشناسند. ریو نتیجه گرفت که این کانی دارای یک عنصر جدید است. متخصصین تجزیه وی را متقاعد کردند که بیشتر این فلز کروم است و او ادعای خود را پس گرفت . به سال ۱۸۳۰ شیمیدان سوئدی سفستروم در ملاقات با برسلیوس در نمونه مخصوصی از فولاد یک فلز جدید کشف کرد. سال بعد ولر نشان داد که فلز سفستروم در اصل همان عنصری است که قبلاً توسط ریو کشف شده بود.
معمولاً سفستروم را کاشف این عنصر میدانند. بنا به پیشنهاد برسلیوس، وی این عنصر را وانادیوم(vanadium) نامید که از روی نام واندیا(vanadia) یکی از نامهای فریا یا فریگ خدای زیبایی نوریک ساخته شدهاست. علت این نام گذاری احتمالاً به خاطر رنگهای زیبای ترکیبهای این فلز بودهاست.
مشخصات
وانادیوم عنصری فلزی با عدد اتمی ۲۳؛ در گروه VB و در دوره چهارم قرار دارد جرم اتمی ۵۰٫۹۴؛ ظرفیتها ۵،۴،۳، و۲ دارای دو ایزوتوپطبیعی است
خواص
جامد شکل پذیر به رنگ نقرهای سفید. در آب نامحلول؛ در برابر خوردگی مقاوم است، اما در اسیدهای: نیتریک، هیدروفلوریک و سولفوریک غلیظ محلول است؛ با بازها واکنش میدهد و تشکیل واناداتهای محلول در آب را میدهد. جرم حجمی ۶٫۱۱؛ نقطه ذوب ۱۹۰۰ C نقطه جوش ۳۰۰۰ c هم مانند فلز و هم غیر فلز عمل میکند و ترکیبهای کمپلکس گوناگونی میسازد. به عنوان فلز غیر سمی است
طرز تهیه
احیای اکسید وانادیم با کلسیم
احیا به کمک آلومینیوم سریم و … محصول کمتر خالصی میدهد
تقطیر حلال از خاکستر نفت یا سرباره فروفسفر و حاصل از تولید فسفر.
پالایش الکترولیتی با استفاده از یک نمک مذاب الکترولیت که شامل کلرید وانادیوم است
کاربرد
ماده هدف در لوله اشعه ایکس؛ تولید آلیاژهای فولاد؛ ترکیبهای واندیوم، به خصوص کاتالیزور برای اسید سولفوریک و لاستیک مصنوعی؛ پزشکی؛ رنگ شیشه. تولید آلیاژهای پر استفادهٔ تیتانیوم مانند Ti6Al4V