آنتیموان (به انگلیسی: Antimony) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نماد شیمیایی آن Sb و عدد اتمی آن ۵۱ است.[۲].این عنصر در متنهای کهن فارسی به نام روی سخته یا روی سخته مصری نامیده شدهاست.[۳] نام آنتیموان از واژه یونانی “anti-monos” گرفته شدهاست که معنای “غیر تنها” میدهد چرا که در گذشته شخصی به اسم باسط مصری ان را کشف و به عشقش که او را دوست داشت هدیه داد البته تصور بر این بود که این عنصر به صورت خالص وجود ندارد.[۴]
آنتیموان نیز همچون آلوتروپ، شبه فلزش دارای جلای فلزی سفید مایل به آبی و بسیار شکننده است. همچنین ساختار بلورین دارد و بلافاصله پوسته پوسته میشود. آنتیموان خالص و ترکیباتش بسیار سمی است؛ پس باید در کار با آنها احتیاط لازم را به کار بست. منبع اصلی آنتیموان کانی به نام استیبنیت است که سولفیدی از آن عنصر است. همچنین در کانیهای دیگر از جمله آلمینیت و گهگاهی به صورت خالص یافت میشود گر چه تا قرن هفدهم کسی نتوانسته بود آن را به شکل خالص از کانی جدا کند. آنتیموان در دمای اتاق با هوا واکنش نمیدهد اما روی شعله بلافاصله با نور درخشانی می سوزد و مقادیر فراوانی گازهای سفید تولید میکند. آنتیموان رسانایی ضعیف برای گرما و الکتریسیته است و به همین دلیل جز سازنه مناسبی در مواد نیمه رسانای میکروالکترونیکهاست.
خواص فیزیکی عنصر آنتیموان
- عدد اتمی: ۵۱
- جرم اتمی: ۱۲۱٫۷۵
- نقطه ذوب : C° ۶۳۰٫۶۳
- نقطه جوش : C° ۱۵۸۷
- شعاع اتمی : Å ۱٫۵۳
- ظرفیت: ۳و۵
- رنگ: خاکستری سیاه
- حالت استاندارد: جامد
- رنگ: خاکستری نقرهای درخشان
- نقطه ذوب: 903.78 K (1167.13 °F)
- حالت: جامد
- نقطه جوش: 1860 K ( 2889 °F )
- جنس : شبه فلز
- شعاع اتم: Å ۱٫۵۳
- کاشف: Tholden
- شعاع کووالانس: 138 pm
- عدد اتمی: ۵۱
- شعاع الکترووالانس:
- عدد جرمی:
- رسانایی الکتریکی: ۲٫۸۸ * 106/m اهم
- نام یا شماره گروه: 15 -VA
- رسانایی گرمایی : W/m*K24.3
- دور تناوب: ۵
- ظرفیت گرمای ویژه: 210 J/kg*K
- نام بلوک: p
- حجم مولی: ۱۸٫۱۹ ש۶-۱۰متر مکعب بر مول
- آرایش الکترون: Kr4d10 5s2 5p3
- الکترونگاتیوی: ۲٫۰۵ درجه پاولینگ
- جرم حجمی: 6697 kg/m3
- اعداد اکسایش: ±۱ اسیدی ملایم